1984 Eserinde Sivil İtaatsizlik Teorisinin İncelenmesi

Sivil itaatsizlik, toplumların başkaldırmasına etki eden en temel unsurlardan biridir. Fiziksel şiddet içermeyen ve yasaların temellerini ele alarak, yasalara uymama olarak tanımlanır. Sivil itaatsizliğin felsefesine göre toplumlar, hükümet veya kanunların değişmesi için kişisel başkaldırılara başvurur ve eylem gösterir. Sivil itaatsizlik distopik eserlerde ise genellikle toplumun otoriter veya totaliter rejimlere bireysel olarak karşı konulması olarak ele alınır. Bu durum, 1984 eserindeki karakterlerin Büyük Birader'e karşı kişisel başkaldırıları ve kanunlara riayet etmemeleri şeklinde görülmektedir. Bu makalede sivil itaatsizlik, Winston Smith ve Julia karakterlerinin davranışları üzerinden incelenecektir.

Sivil itaatsizlik gösteren karakterlerden biri Winston Smith’tir. Winston Smith’in sivil itaatsizlik olarak adlandırılabilecek davranışlarından ilki günlük tutması olarak karşımıza çıkmaktadır. Günlük tutmak benzeri yazılar geçmişi kayıt altına aldığı için Parti tarafından yasaklanmıştır ancak Winston Smith günlük tutarak geçmişi kayıt altına almış ve yasalara karşı çıkmıştır. Winston Smith, “Bu gizlenmesi imkansız bir suçtu. Defteri yok etsem de bir önemi kalmamıştı, olan olmuştu, bunu düşünmüştüm, eninde sonunda beni yakalayacaklardı.” (Orwell, 2022:26) alıntısında görülebileceği üzere bu davranışı, yasaları çiğnediğinin farkında olmasına rağmen gerçekleştirerek sivil itaatsizlikte bulunmuştur. Büyük Birader rejimi cinsel ilişkinin kanunlara aykırı hukuki bir suç olduğunu ve kanunlara uyulmaması durumunda ceza uygulanacağını belirtmiştir ancak Winston Smith ve Julia bu duruma birçok kez karşı çıkmış ve cinsel birliktelik yaşamıştır. “Sevişmek Parti'ye karşı bir mücadele gibiydi.” (Orwell, 2022:109) alıntısında bu davranışın hükümete karşı başkaldırmak amacıyla gerçekleştirildiği çıkarımı yapılabilmektedir. Parti daima gerçekleri gizlemekte ve halkını manipülatif tavırlar sergileyerek kontrol altında tutmaktadır. Bu süreçte birçok farklı teknik ve propaganda ile olası bir başkaldırının önüne geçmiştir ancak Winston Smith sık sık Parti'yi ve propagandalarını sorgulamış, gerçekleri öğrenmek için farklı girişimlerde bulunmuştur. Bu girişimlerin, olayların Parti politikasına uygun şekilde düzenlendiğini gün yüzüne çıkardığı “Bir gün, bir tanesini otuz saniyeliğine elime geçirmiştim. Sahteciliğin elle tutulur, tartışma götürmez bir kanıtıydı.” (Orwell, 2022:39) alıntısında görülebilmektedir. Büyük Birader rejimine karşı gösterilen sivil itaatsizliğe örnektir. Büyük Birader rejimi, iç ve dış Parti üyelerinin proletaryaların daha özgür yaşamlarını görüp başkaldırmalarını engellemek için tarafların birbirlerinin bölgesine geçmesini engellemeye çalışmıştır ancak “Bu ortamda çok göze batıyordum. Belli bir nedenim olmaksızın, riske girip buraya gelmekle düşüncesizlik etmiştim, devriyelerle karşılaşsam işim biterdi.” (Orwell, 2022:60) alıntısında Winston Smith’in bu kuralı çiğneyerek proleteryadakilerle iletişim kurduğu görülmektedir. Bu, bir sivil itaatsizlik davranışı olarak değerlendirilmektedir. Halkın tamamen kendisine bağlı olmasını ve kendilerini sorgulamamasını emreden Büyük Birader rejimine karşı Winston Smith katıldığı protestolar, çiğnediği kurallar ve Partinin gerçeklerini sorgulayarak insanların hak ve özgürlüklerini savunmuştur. Bireysel olarak rejime karşı çıktığı ve sivil itaatsizliğe örnek olacak davranışlar gösterdiği çıkarımı yapılabilmektedir.

Parti kendi çıkarları doğrultusunda manipüle edilmiş bilgileri insanlara doğru olarak kabul ettirir ve bu bilgileri reddetmek rejime karşı işlenen bir suç olarak değerlendirilir. Julia karakteri ise Büyük Birader rejiminin verdiği yanlış bilgileri kabul etmemekte ve bireysel olarak protesto etmektedir. “Hepsi iç partiden geliyor, bilirsin hiçbir şeylerini eksik bırakmazlar, domuzlar! Hizmetçileri bunları el altından satıyor…” (Orwell, 2022:121) alıntısında Julia’nın, sadece iç Parti üyelerinin kullanımına izin verilen çay, kahve ve şeker gibi lüks maddelere yasadışı yollarla eriştiği görülmektedir. Bu hareketiyle Partinin kuralları dışına çıkarak sivil itaatsizlik göstermiştir. Parti kendisine karşı gelinmesini, kendi doğrularının dışına çıkılmasını ve kendisine karşı olan herhangi bir kaynağa erişilmesini istemez bu nedenden dolayı Parti'ye karşı yapılan protesto, gösteri ve kendisine karşıt bireylerle temasta bulunulmasını kesinlikle yasaklar. Julia partiye karşı eylemlerde bulunur ve Kardeşlik örgütü mensubu O’Brien ile görüşerek Goldstein’in kitabına yasa dışı yollardan erişir. Bu davranışıyla sivil itaatsizlikte bulunmuş olur. Parti insanları daima gözetler ve kanun dışı söylemlerde bulunup bulunmadıklarını kontrol eder. Julia ise Winston Smith ile konuşurken Büyük Birader rejiminin kurallarına aykırı söylemlerde bulunmuş ancak bunu gizli bir şekilde gerçekleştirdiği için yakalanmamıştır. Bu davranışı Julia'nın Büyük Birader rejimine karşı sivil itaatsizlikte bulunduğunu gösterir.

Makalede, sivil itaatsizlik Winston Smith ve Julia karakterlerinin fikir ve davranışları üzerinden incelenmiştir. Winston Smith ve Julia karakterleri bireysel olarak Büyük Birader rejimine farklı sivil itaatsizliklerle birçok kez bireysel olarak başkaldırıda bulunmuştur ancak bu başkaldırılar sonuçsuz kalmıştır. Büyük Birader rejiminde herhangi bir değişiklik olmamış ancak Winston Smith ve Julia'nın fikirleri değişikliğe uğramıştır.